Korzenie zmiany

Korzeń manioku już jest czymś w rodzaju superbohatera wśród roślin.

Będąc jedną z najbardziej odpornych na suszę roślin uprawnych na świecie zapewnia źródło pożywienia pięciuset milionom ludzi.

Teraz maniok ma nowe zadanie: dać kobietom siłę i niezależność oraz zakończyć pracę dzieci w społecznościach zajmujących się uprawą kakao w Afryce Zachodniej. To wysokie oczekiwania wobec krzewu.

Aby zrozumieć, dlaczego maniok ma taką moc, należy najpierw zrozumieć znaczenie szkoły w walce z pracą dzieci. Dzieci, które spędzają całe dnie w szkole, są dużo mniej narażone na wykonywanie ciężkiej i niebezpiecznej pracy na plantacjach kakao swoich rodzin niż te, które nie uczęszczają do szkoły. 

W idealnym świecie edukacja byłaby dostępna dla wszystkich. Jeżeli chodzi o pracę dzieci, stanowisko Unicef brzmi: „powszechna edukacja szkolna na poziomie podstawowym może być najefektywniejszym instrumentem w zwalczaniu tego problemu”.

Jeden z Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ zakłada, że wszystkie dziewczynki i chłopcy otrzymają darmową edukację na poziomie szkoły podstawowej i ponadpodstawowej do roku 2030. W miejscach, gdzie cel ten nie został jeszcze osiągnięty, kluczem do sukcesu jest zapewnienie możliwie największej dostępności szkół.

Np. na Wybrzeżu Kości Słoniowej główny kupiec kakao, Nestlé, współpracuje z rządem i dostawcami w celu poszerzenia dostępu do edukacji. Wspólnie z organizacją World Cocoa Foundation firma wybudowała i odnowiła ponad 40 szkół w całym kraju.
Jednak wiele dzieci wciąż nie ma dostępu do edukacji.

Produkcja kakao na Wybrzeżu Kości Słoniowej to tradycyjnie męski świat i wkład kobiet jest często pomijany. To mężczyźni są zarejestrowani jako członkowie spółdzielni plantatorów i to oni otrzymują zapłatę za zbiory. Udział kobiety zależy od jej relacji z mężczyzną.

Według badań, kiedy kobiety mają większą kontrolę nad domowym budżetem, struktura wydatków rodziny zmienia się w sposób korzystny dla dzieci. Więcej pieniędzy jest przeznaczanych na żywność i edukację, zaś mniej na alkohol i papierosy.

Bank Światowy szacuje, że poprawa jakości żywienia i zdrowia na rzecz dzieci spowodowana wzrostem zarobków kobiety o 10 CHF wymagałaby wzrostu zarobków mężczyzny o 110 CHF.

Wynika z tego, że jeżeli pomożemy kobietom uzyskiwać wyższy przychód z działalności, to istnieje większa szansa, że zarobki te zostaną przeznaczone na potrzeby rodziny i pomoc dzieciom w pójściu do szkoły.

Dlatego właśnie Nestlé zbudowało szczególny sojusz.

Firma połączyła siły z organizacją International Cocoa Initiative (ICI), aby pomóc kobietom zarobić taką ilość pieniędzy, która wystarczyłaby na pokrycie kosztów edukacji dwojga dzieci. ICI to stowarzyszenie związków zawodowych, lokalnych organizacji oraz przemysłu czekoladowego, które ma na celu poprawę jakość życia dzieci oraz pomoc w wyeliminowaniu pracy dzieci ze społeczności zajmujących się uprawą kakao.

I tutaj właśnie wracamy do skromnego manioku. W Afryce Zachodniej roślina ta tradycyjnie jest uprawiana przez kobiety. Pomaganie kobietom w tworzeniu małych przedsiębiorstw, zajmujących się uprawą manioku, pozostaje w zgodzie z tradycyjnymi praktykami tego regionu.

Oprócz uprawy manioku na potrzeby rodziny, część zbiorów może zostać sprzedana, co przyniesie kobietom bezpośredni dochód. To z kolei wzmocni ich status ekonomiczny, zarówno w ich gospodarstwach domowych, jak i w społecznościach.

Jednak nie jest to łatwe. Problem stanowi uzyskanie przez kobiety kontroli nad potrzebną im ziemią. Społeczności często potrzebują pomocy w zrozumieniu, jak wiele kobiety już teraz robią przy produkcji kakao. Wówczas bardziej prawdopodobne będzie, że zgodzą się na uprawę manioku na większą skalę. Tworzenie projektów może trwać wiele miesięcy i wymaga intensywnego dialogu.

Jednak Nick Weatherill, Dyrektor Wykonawczy ICI, uważa, że gra jest zdecydowanie warta świeczki. „W miejscach, gdzie uruchomiliśmy projekty, początkowe wyniki były zachęcające. Kobiety, którym pomogliśmy, zarabiają więcej pieniędzy, niż potrzebują, żeby posłać dwójkę swoich dzieci do szkoły”.

Pomaganie kobietom w zarabianiu własnych pieniędzy nie zmienia całkowicie ich życia ani nawet życia ich społeczności. Jednak normy kulturowe, które w przeszłości ograniczały rolę, jaką kobiety mogą odgrywać w branży kakaowej, mogą zostać podważone.

Nestlé promuje zmianę bezpośrednio tam, gdzie może.

„Drobne zmiany, takie jak ta, mogą zrobić ogromną różnicę w naszych działaniach przeciwko pracy dzieci”, mówi kierownik globalny Nestlé ds. kategorii czekolady i słodyczy, Sandra Martinez. „Upodmiotowienie kobiet w ich społecznościach, w ich rodzinach, jest kluczowe”.

W 2014 roku tylko jedna ze szkółek kakaowców założonych w ramach Nestlé Cocoa Plan

była prowadzona przez kobietę. Po roku osiem z nich posiada szefową, a jeszcze więcej podąży za ich przykładem.

Krok po kroku zmiany te upowszechniają siłę ekonomiczną w społecznościach, co z kolei pozwala na posłanie coraz większej liczby dzieci do szkół.

Maniok może się wydawać dziwnym kandydatem na bohatera w walce przeciwko pracy dzieci. Jednak poprzez wzmocnienie pozycji kobiet, wzmacnia jednocześnie pozycję dzieci oraz całych społeczności. Na tym korzystają wszyscy.